Is koken met een Instant Pot veilig?

Kort en bondig: Ja!

Door de extra veiligheidsmaatregelen die Instant Pot heeft ingebouwd is een Instant Pot een stuk veiliger dan een traditionele snelkookpan die je op het fornuis gebruikt. Zolang je de instructies volgt en goed voor je apparaat zorgt kan het haast niet mis gaan.

Waarschijnlijk heb jij ze ook wel gehoord, die horror verhalen van vroeger over ontploffende snelkookpannen door te hoge druk. Dus is het niet zo vreemd dat we ons afvragen of de Instant Pot wel zo veilig is? Het is tenslotte een snelkoker die met dezelfde hoge druk werkt.

Omdat wij enthousiast gebruiker zijn van deze fantastische apparaten hebben wij deze vraag meerdere malen gehad van mensen die zich zorgen maakten over de veiligheid als ze er een zouden aanschaffen. Dus om wat van de angst hiervoor weg te nemen zullen we de veiligheidsmaatregelen hier uitgebreid bespreken.

Om te beginnen de basis veiligheidssystemen, waarvan alle Instant Pot apparaten er minimaal 10 hebben. Verder gaan we proberen een aantal veel voorkomende vragen te beantwoorden. 

Minimaal 10 veiligheidsmechanismen

Om eerlijk te zijn, de gedachte aan minstens 10 veiligheidsmechanismen stelde ons al compleet gerust. Tot we de vraag kregen waarom er zo veel nodig waren. Verwachten ze misschien dat er iets mis gaat en gebruiken ze dit om zich in te dekken? Hierdoor gingen we wat beter kijken naar de specifieke systemen en wat ze nou precies doen. Op de website van de fabrikant is te lezen dat deze maatregelen er zijn om de meest gebruikelijke fouten te voorkomen. We leggen je graag meer uit over wat deze mechanismen zijn en wat ze nou precies doen.  

1. Stoomafvoerventiel/Steam release valve

Als je ooit een Instant Pot hebt gebruikt weet je dat deze een stoom afvoer systeem heeft. Dit is ontwikkeld om de druk van de pan te halen (door het afvoeren van stoom) voor je het deksel van de pan kan halen.

De stoom die vrijkomt uit een snelkookpan is zeer heet en kan ernstige brandwonden of verwondingen veroorzaken, daarom is dit ventiel cruciaal. 

2. Antiblokkeersysteem/Anti-Block Shield

Dit is een metalen kapje wat over de stoomafvoerpijp zit om te voorkomen dat voedselresten hierin terechtkomen en deze zouden kunnen blokkeren. Hierdoor kan de druk veilig door de pijp ontsnappen.

3. Veiligheidsdekselslot/Safety Lid Lock

Om drukgerelateerde ongelukken te voorkomen is elke Instant Pot uitgerust met een systeem dat het deksel op slot zet zodra de druk begint op te bouwen. Dit slot gaat alleen open als de druk compleet uit de pan is. Zodra de druk volledig van de pan is, is het deksel gemakkelijk te verwijderen. 

Waarschuwing: Gebruik nooit kracht om het deksel te openen! Het is niet veilig een pan onder druk te openen door het slot te forceren. 

4. Deksel positie detectie/Lid Position Detection

Als het deksel niet goed op de pan zit of niet helemaal gesloten is, zal de Instant Pot het kookprogramma niet starten. 

5. Automatische temperatuurcontrole/Automatic Temperature Control

Elk programma heeft een veilige temperatuurmarge en dit systeem zorgt ervoor dat het apparaat binnen die marge blijft.

6. Oververhittingsbescherming/Overheat (Burn) Protection

Oververhitting kan voorkomen wanneer:

• Na het sauteren/aanfruiten niet (voldoende) afgeblust is waardoor er eten aangekoekt is op de bodem van de pan
• De hogedrukpan gebruikt wordt met te weinig vloeistof
• De binnenpan niet goed contact maakt met het verwarmingselement
• De binnenpan een probleem heeft met de warmteverdeling, bijvoorbeeld door zetmeel wat aan de bodem van de pan plakt. 

Het apparaat zal bij herkenning van een probleem de temperatuur laten zakken om verbranding van eten te voorkomen, tot de situatie die dit veroorzaakt opgelost is. 
De timer zal stoppen en er staat BURN op het scherm. 
Haal de stekker uit het stopcontact, haal voorzichtig het eten uit de pan en controleer of er geen afwijkingen/beschadigingen zijn en alles correct is geinstalleerd. 

7. Automatische drukcontrole/Automatic Pressure Control

Een systeem dat is ontworpen om de ervoor te zorgen dat de druk gecontroleerd blijft. Zodra de druk te hoog wordt zal het apparaat gelijk de verhitting stoppen, waardoor de druk zakt.  

8. Elektrische zekering/Electrical Fuse

Schakelt de stroomtoevoer af zodra er een probleem is met het voltage.

9. Thermische zekering/Thermal Fuse

Deze schakelt de stroomtoevoer uit als de veiligheidsgrenzen voor de temperatuur worden overschreden.

10. Lekkend deksel detectie/Leaky Lid Detection

Als er stoom langs het deksel lekt door bijvoorbeeld een beschadigde afsluitring; het verkeerd of niet installeren van de siliconen afsluitring of het stoomafvoerventiel wat op "Vent" staat in plaats van "Seal", zal het apparaat geen druk op gaan bouwen. Het lekken van stoom zou ervoor kunnen zorgen dat eten aan gaat branden. Het apparaat houdt de tijd in de gaten van het voorverwarmen en zal de temperatuur verlagen als er binnen 40 minuten niet genoeg druk is opgebouwd.

Veiligheidstips

Hieronder nog 10 extra tips die we verzameld hebben om rekening mee te houden bij het gebruik van onze Instant Pot:

1. Maak de pan niet te vol

De Instant Pot binnenpan heeft een lijn die aangeeft tot waar je deze kan vullen, ga hier niet overheen. Bij overvullen van de pan kan het voorkomen dat de druk niet goed tot stand komt, of dat er voedsel/vocht uit het ventiel komt. 

Voor de meeste gerechten die je onder hoge druk maakt is deze Max lijn op 2/3 prima om aan te houden, maar let op wanneer je dingen kookt die uitzetten. (zie het volgende punt)

2. Let op wat je er in stopt

Het is belangrijk om niet te vergeten dat zelfs een slim apparaat limieten heeft. 

Als er niet genoeg vocht in de pan zit kan de pan geen druk opbouwen, waardoor het eten kan aanbranden. Let er daarom op dat je altijd minimaal 1 cup (250ml) vocht in de pan doet, zoals bouillon, saus of water. 

Sommige ingedienten zetten uit bij bereiding. Vul bij bijvoorbeeld rijst, granen en bonen de pan niet meer dan de helft, om deze de ruimte te geven wanneer ze uitzetten tijdens het koken.

Als je eten kookt wat kan spetteren of schuimen zoals bijvoorbeeld appels, rabarber, noodles en sommige granen (havermout!), let dan extra op. Deze kunnen het stoomventiel blokkeren. Wij raden aan goed te kijken naar welk recept je hiervoor gebruikt, binnen de community zijn veelgebruikte recepten te vinden met grote aantallen reviews.

3. Houd gezicht en handen uit de buurt van de ontsnappende stoom

De Instant Pot heeft een stoomventiel bovenop het deksel. Bij het gebruik van Quick Release in recepten komt hier een straal stoom uit.

De stoom zal recht naar boven gaan en hoewel het veel herrie maakt kan het geen kwaad, zolang je niet in deze stroom komt met je handen, er iets overheen legt of met je gezicht boven het ventiel komt. 

4. Inspecteer altijd het deksel

Als het deksel niet goed afsluit kan dit risico's met zich meebrengen. Dit is de reden dat Instant Pot een automatisch dekselslot heeft, maar dit neemt niet weg dat je als gebruiker altijd de afsluitring moet nakijken voor gebruik. Let er op dat deze schoon en heel is en goed achter het rekje valt. Als je ziet dat er scheurtjes in de ring komen of deze niet meer strak achter het rekje past, vervang deze dan gelijk. Bij het onjuist plaatsen van het deksel komt er op het scherm Lid te staan, kijk in dit geval nogmaals het deksel na en controleer of deze juist geplaatst is. 

5. Gebruik buiten bereik van kinderen

Zelfs met alle veiligheidsmaatregelen is dit een apparaat wat werkt op hoge druk, met hoge temperaturen en met hete stoom. Houd kinderen op afstand van het apparaat.

6. Een Instant Pot is niet gemaakt om in te frituren

Je Instant Pot kan veel, waaronder het vervangen van een koekenpan. Dit betekent echter niet dat je in deze kan frituren. Vul een Instant Pot niet met olie om te frituren, hier is deze niet voor gemaakt. De Instant Pot Duo Crisp is gedeeltelijk een uitzondering vanwege de airfryer functie, maar ook deze is niet geschikt voor frituren met olie!

7. Vervang de siliconen ring op tijd 

De afsluitring is essentieel voor de werking van de Instant Pot, hierdoor sluit namelijk de pan helemaal af en kan de druk opbouwen. 

Als deze gaat scheuren kan de pan stoom langs de zijkant van het deksel gaan lekken, let dus altijd op of de ring nog in goede conditie is en geen scheurtjes heeft. Aangezien de ring is gemaakt van siliconen kan deze na verloop van tijd hard of broos worden, daarom raden wij aan deze voor de zekerheid elke 2 jaar te vervangen.  

8. Laat het apparaat zijn werk doen

De Instant Pot is een slim apparaat, door de automatische programma's hoef je geen timers meer te zetten of constant te checken of het wel kookt of niet aankoekt. Als er iets mis is laat het apparaat je dit duidelijk weten door een bericht op de display en/of een geluidssignaal, meestal allebei. 

Dus als je geen waarschuwing of error krijgt, kan je het apparaat gewoon zijn ding laten doen. Het kan lang duren voor de druk is opgebouwd, en het wachten tot alle druk is ontsnapt lijkt nóg langer te duren voor ons gevoel, maar het is echt belangrijk om niet aan de ventielen te komen tijdens het opwarmen, en vooral niet het deksel forceren voor je zeker weet dat alle druk eraf is.

9. Open nóóit het deksel voor alle druk is ontsnapt

Het deksel van de Instant Pot en de inhoud van de pan staan onder druk tijdens het koken. Als je zou proberen het deksel van de pan te verwijderen terwijl er nog druk op staat, komt de druk er met kracht uit (vergelijkbaar met een balllon prikken).

Probeer daarom nooit aan het deksel te trekken, wrikken of op een andere manier het deksel te forceren terwijl de Instant Pot onder druk staat.

10. Laat het apparaat niet onbeheerd onder druk koken

Een van de voordelen van de Instant Pot is dat je met één druk op de knop je eten kookt zonder er verder naar om te hoeven kijken. Maar wanneer we onder druk gaan koken is het toch niet verstandig om bijvoorbeeld de deur uit te gaan terwijl het kookprogramma nog loopt. Onverwachte situaties kunnen worden voorkomen als je in de buurt bent om de signalen van de Instant Pot op te merken en indien nodig actie te ondernemen (en helaas ook misschien aangekoekt eten van de bodem moeten schrapen als je bent vergeten je vloeistoffen toe te voegen!).

Is een Instant Pot gevaarlijk?

Zolang je oplettend blijft, het apparaat volgens de veiligheidsinstructies gebruikt en regelmatig de onderdelen nakijkt of er niets aan mankeert dan nee, een Instant Pot is niet gevaarlijk.

Om vervelende situaties te voorkomen is het belangrijk om vóór elk gebruik het apparaat en de onderdelen na te lopen. Kijk onder andere of de siliconen ring in goede conditie is, de buitenkant van de binnenpan goed droog is, het rekje wat de ring op zijn plaats houdt mag niet verbogen zijn, kijk na of alle ventielen schoon zijn en gemakkelijk bewegen. 

Kan een Instant Pot exploderen?

Het is belangrijk om te weten dat alle snelkookpannen in theorie zouden kunnen kunnen exploderen vanwege de hoge druk. Vergeleken met een traditionele snelkookpan is dit risico door Instant Pot geminimaliseerd dankzij alle veiligheidsmaatregelen die we hierboven hebben genoemd.

Is een Instant Pot veiliger dan een snelkookpan?

Ja.

Wij zijn ervan overtuigd dat een Instant Pot veiliger is dan een traditionele snelkookpan! Er zouden onderdelen kapot kunnen gaan, maar dankzij de grote hoeveelheid veiligheidsmaatregelen van Instant Pot zijn deze makkelijk te identificeren en op te lossen. Als je de gebruiksinstructies en deze basis veiligheidsregels volgt is een Instant Pot een heerlijk apparaat waar je jaren plezier van kan hebben, zonder angst!

Maar hoe zit het dan met de verhalen over exploderende pannen?

Volgens fact-checking website Snopes waar de meeste broodje aap verhalen, legendes, rumoeren en mythes worden onderzocht is er slechts één verhaal met betrekking tot Instant Pot, en dit heeft niets te maken met explosies. 

Dit verhaal uit 2018 gaat over een ander type apparaat (een slowcooker) van dezelfde fabrikant, de inmiddels niet meer verkrijgbare Gem 65 8-in-1 multicooker die kon oververhitten. Dit apparaat was geen snelkookpan. Instant Pot heeft hier gelijk op gereageerd en al deze apparaten met bepaalde batch codes die dit probleem konden hebben, onmiddelijk teruggeroepen.

Is er ooit een terugroepactie voor Instant Pot geweest vanwege explosiegevaar?

Het korte antwoord hierop? Nee. 

Behalve de Gem multicooker die we hierboven noemden is er geen terugroepactie te vinden voor de Instant Pot Duo snelkookpannen.

Op de website van Instant Pot is informatie te vinden over een terugroepactie in verband met risico op schokken van de Instant Pot Smart, dit apparaat is alleen verkocht in de VS en Canada en alleen modellen die vóórr 1 juni 2015 waren gekocht en specifiek genoemd dat de overige Instant Pot modellen uit die tijd geen risico vormden.

Tijdens onze zoektocht naar informatie voor dit artikel hebben wij geen betrouwbare bronnen kunnen vinden voor ontplofte Instant Pot apparaten, indien men het had over explosies is dit geen enkele keer een exploderend apparaat geweest.